10 Nisan 1845 tarihinde yayınlanan Polis Nizamnamesi ile ilk defa POLİS adı verilen bir zabıta teşkilatı kuruldu. Zabıta kuruluşlarının birleştirilmesi amacıyla vazifelendirilen Zaptiye Müşiriyeti'nin çalışmalarıyla, İstanbul ve taşranın güvenlik görevlileri Zaptiye Alayı şeklinde teşkilatlandırılmışlardır. Zaptiye askerlerinin görevleri 1869 yılında çıkarılan bir talimatla belirlenmiştir.
Ancak Zaptiye Müşirliğinin kurulmasıyla Askeri niteliğinden ayrılan Zabıta görevi Mülki Makamların emrinde 30 seneyi aşkın bir süre görev yaptıktan sonra, 1879 yılında yeniden Seraskerliğe bağlanmış ve Sadrazam Said Paşa'nın yayınladığı bir genelge ile, Asakir-i Zaptiyenin Jandarma usulüne göre düzenlenmesi emredilmiştir. Zaptiye Nezareti başlangıçta sadece İstanbul'un güvenlik işlerine bakarken 1885 yılından itibaren taşraya da yaygınlaştırıldı. Bu nezaret, kaldırıldığı 1909 yılına kadar bugünkü Emniyet Genel Müdürlüğünün görevlerini ifa etmekte idi.
1881 yılında İstanbul'daki Asakir-i Zaptiye Teşkilatı lağvedilerek İstanbul'un çeşitli yerlerinde Bölük düzeninde Polis kuruluşuna geçildi. Ayrıca, İstanbul'da 1898 yılında Sivil Polis, Polis Müfettişliği, Süvari Polisi, 1899 yılında da Deniz Polisi hizmetleri başlamıştır.
Polis görevlerini düzenleyen ilk hukuki metin 1896 tarihinde yayınlanan "Asayiş Vazifesiyle Mükellef olanların Nizamiye ve Jandarma Asakiri Şahanesiyle, Polis Memurlarının süreti hareketine dair talimat" dır. 23 Temmuz 1908'de İkinci Meşrutiyetin ilanından sonra Zaptiye Nezaretinin etkinliği sona erdi ve 1909 yılında kaldırıldı. Kaldırılan Zaptiye Nezareti yerine 22 Temmuz 1909 tarihinde "İstanbul Vilayeti ve Emniyeti Umumiye Müdüriyeti Teşkilatına dair Kanun" ile Dahiliye Nezaretine bağlı Emniyet Umumiye Müdürlüğü kurulmuştur.
TBMM'nin kuruluşundan iki ay sonra bugünkü Emniyet Genel Müdürlüğünün kuruluş temelleri atılmıştır. İki yıl müddetle birisi İstanbul Hükümetine bağlı İstanbul'daki Emniyeti Umumiye Müdürlüğü, ikincisi Ankara'daki Milli Hükümete bağlı Emniyeti Umumiye Müdürlüğü görev yapmıştır.
İstanbul'daki Emniyet Genel Müdürlüğünün 1922 yılında kaldırılmasından sonra, 24 Şubat 1923'de İstanbul Polis Müdüriyeti Umumiyesi de kaldırılarak yerine Ankara'daki Emniyet Umumiye Müdürlüğüne bağlı ve İl Teşkilatları düzeyinde İstanbul Polis Müdürlüğü ihdas edilmiştir. Teşkilat 1930 yılına kadar devamlı bir gelişim göstermiş Emniyet Umumiyeti Umum Müdürlüğü ismini, Emniyet İşleri Umum Müdürlüğüne bırakmıştır.
1934 yıllarında 2559 sayılı Polis Vazife Selahiyet Kanunu neşredilmiştir. 1937 yılında da, Cumhuriyetin gelişimine ayak uyduramayan Polis Teşkilatı Kanunu lağvedilerek yerine Emniyet Teşkilatı Kanunu çıkarılmıştır.
